Psychosociale omkadering binnen Defensie is ónze missie

De job van militair is niet zomaar een beroep. Het is een missie. Militairen worden tijdens missies geconfronteerd met bijzonder particuliere vormen van stress, gaande van operationele stress tot posttraumatische stressaandoeningen. Deze vereisen een specifieke aanpak.

Het geregistreerde aantal militairen dat met psychosociale problemen kampt stijgt ook. De minister van Defensie antwoordde op een parlementaire vraag dat er sinds 2017 maar liefst 135 gekende gevallen zijn. De gevallen worden beter geïdentificeerd door de verhoogde aandacht voor de problematiek. Wat op zich goed is. Die aandacht startte zo’n tien jaar geleden, toen de statistische alarmbel geluid werd en het aantal zelfdodingen bij Defensie véél hoger bleek te liggen dan elders in onze samenleving. Op vijf jaar tijd pleegden toen 68 militairen zelfmoord. De sense of urgency is er, de omkadering helaas nog niet.

De Kamer nam in 2019 nochtans een resolutie aan over de uitbouw van een volwaardige psychosociale begeleiding om de Belgische militairen voor, tijdens en na hun operaties beter te ondersteunen. De lange periode van regeringsvorming duwde dat initiatief op de achtergrond. Het is vandaag de hoogste tijd om opnieuw actie te ondernemen richting een adequate en consequente uitwerking van psychosociale omkadering.

We moeten werk maken van een systematische evaluatie voor militairen na hun (buitenlandse) missies, via een gezamenlijk evaluatie-instrument en een protocol om die evaluatie te organiseren. Het adaptatiesas speelt daarin de voornaamste rol en moet een integraal onderdeel worden van militaire operaties. Dat adaptatiesas geldt als een soort ‘sluis’ halfweg tussen oorlogsfront en thuishaven met sport en decompressie, waardoor militairen geleidelijk en begeleid de transitie naar het “gewone leven” kunnen doormaken. Landen als Nederland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk behalen met deze Third Location Decompression bijzonder goede resultaten. We moeten dan ook de mogelijkheid bekijken om samen te werken met partnerlanden binnen EU- en/of NAVOverband, om best practices over te nemen of zelfs pooling en sharing van infrastructuur te faciliteren. Mijn resolutie bepleit een snelle invoering van dit concept en werd vorige week alvast unaniem aangenomen in de Kamercommissie Landsverdediging.

Maar psychosociale omkadering is een werk van alle dag. Problemen en symptomen komen soms pas weken, maanden of jaren na een ingrijpende militaire operatie aan de oppervlakte bij de betrokken militairen. Depressies, alcoholmisbruik, burn-out zijn niet altijd meteen herkenbaar. Het adaptatiesas geldt daarom als een belangrijke stap richting een proactieve behandeling voor deze psychosociale problemen. Maar niet als de laatste stap. Het werk zal dan ook nog niet af zijn met de invoering van dit sas. De samenleving moet permanent blijven investeren in psychosociale omkadering, zéker voor wie onze veiligheid garandeert. Het welzijn van onze militairen moet ónze missie zijn.

Jasper Pillen is Brugs Schepen, Kamerlid voor Open Vld.