Genuanceerd debat over ‘killer robots’ is nodig

Vandaag hield de Kamercommissie Defensie hoorzittingen over zogenaamde ‘killer robots’ en dodelijke autonome wapens. Kamerlid Jasper Pillen (Open Vld) stelt dat België een voortrekkersrol moet spelen voor een internationaal verbod op dit soort wapens, maar dat ons land zichzelf niet militair en technologisch buiten spel mag zetten.

“Autonome wapensystemen bestaan vandaag al en worden al gebruikt” stelt parlementslid Jasper Pillen, defensiespecialist voor Open Vld in de Kamer. “We mogen hierin niet naïef zijn maar tegelijk moet het ons doel zijn om een duidelijk internationaal wetgevend kader te creëren dat dodelijke systemen die volledig autonoom tot actie over gaan, mondiaal te verbieden. Vergelijk het met kernwapens: we zijn voor een kernwapenvrije wereld maar zolang dit soort wapens bestaan heb je beter ook dit soort wapens achter de hand.”

Volgens Pillen moet en kan België een voortrekkersrol blijven spelen op weg naar een mondiaal verbod. “Destijds stond België internationaal voorop in de strijd tegen anti-persoonsmijnen en clusterbommen. We hebben dus die internationale geloofwaardigheid.” 

Dat het debat op Belgisch niveau nu bezig is, is positief. Maar nuance is nodig. Het parlementslid verwijst hierbij naar twee teksten die in de commissie Defensie hangend zijn: één die ‘killer robots’ wil verbieden en een tweede die een internationaal verbod op dodelijke autonome wapensystemen wil.

Jasper Pillen is ervan overtuigd dat de onderhandelingen en beslissingen over dit soort wapens enkel op internationaal niveau dient te gebeuren. Het is op dat niveau dat duidelijkheid moet geschapen worden over diverse vraagstukken: vanaf welke mate van autonoom functioneren kan je spreken van “dodelijke autonome wapensystemen”, over het onderscheid tussen defensieve en offensieve wapens, over hacking van (semi-)autonome systemen, over aanrekenbaarheid en verantwoordelijkheid bij het gebruik van dergelijke systemen, …

Pillen onderstreept in het kader van deze werkzaamheden dat men niet de fout mag maken om alle autonome systemen door elkaar te gooien. “Het is niet zo dat je ieder autonoom wapen als een zogenaamde ‘killer robot’ mag beschouwen. Het verschil is de menselijke interactie en controle. In de militaire operaties van vandaag zijn van op een afstand bestuurbare voertuigen, drones, robots, … al niet meer weg te denken. België moet militair, technologisch en wetenschappelijk deze evolutie aandachtig en actief blijven opvolgen.”

Overigens is heel veel technologische ontwikkeling op het vlak van autonome systemen en artificiële intelligentie vandaag gemengd burgerlijk en militair. “Sommigen willen wetenschappelijk onderzoek naar dit soort autonome systemen aan banden leggen. Dit zou zeer onverstandig zijn aangezien heel wat onderzoek en ontwikkeling in eerste plaats zelfs op autonome burgerlijke toepassingen gericht is. Denk aan zelfrijdende wagens.” Pillen waarschuwt dus voor al te grote voortvarendheid. “We moeten erover waken dat we onszelf geen hak zetten met betrekking tot innovatie, onderzoek en ontwikkeling,” zegt hij.

Pillen wil het debat ook graag uitbreiden. Zo wordt in andere NAVO-lidstaten momenteel het debat gevoerd over het bewapenen van drones. “Ook in ons land moeten we hierover nadenken. Ik zeg niet a priori neen tegen deze mogelijkheid, uiteraard met één essentiële en noodzakelijke voorwaarde: menselijke controle.”

“We leven in een wereld waarin deze dodelijke autonome wapens nu al worden ingezet en dat zou ook ooit tegen ons kunnen zijn. We mogen onszelf niet verbieden ons te verdedigen,” stelt Pillen. “We mogen niet naïef zijn. Dat kunnen wij en onze bondgenoten ons in de wereld van vandaag niet permitteren. Het conflict van morgen wordt immers vandaag voorbereid.”